W przypadku gdy dłużnik stanie się niewypłacalny, przysługuje mu możliwość ogłoszenia upadłości, czyli wszczęcia procedury dochodzenia roszczeń przez wszystkich wierzycieli firmy, z całości majątku. Inaczej upadłość jest nazywana egzekucją uniwersalną.
Co to znaczy, że dłużnik jest niewypłacalny? W wypadku przedsiębiorstwa niewypłacalność może być uznana w związku z dwoma kwestiami: pierwszą jest niewykonywanie zobowiązań pieniężnych. Druga to sytuacja, w której zobowiązania pieniężne zaciągnięte przez dłużnika przewyższają łączny majątek przedsiębiorstwa – nawet w wypadku terminowego wykonywania zobowiązań.
jednej strony upadłość przedsiębiorstwa ma służyć możliwie największemu i równomiernemu zaspokojeniu roszczeń wierzycieli. Z drugiej: jeśli to tylko możliwe, postępowanie upadłościowe ma umożliwić zachowanie przedsiębiorstwa, wobec którego zostało podjęte. Kierowanie się wspomnianymi kwestiami stanowi najważniejszą zasadę przy postępowaniu upadłościowym; zasada ta bywa nazywana zasadą optymalizacji, to znaczy możliwie najlepszego rozwiązania z punktu widzenia obu powyższych parametrów.
Postępowanie upadłościowe ma osiągnąć te cele również poprzez restrukturyzację firmy dłużnika oraz ewentualne zwolnienie z części długów dokonywane na szczególnych, określonych przez prawo warunkach.
Postępowanie upadłościowe zawsze jest rozpoczynane po uprzednim ogłoszeniu upadłości przedsiębiorstwa przez sąd. Wyróżniamy dwa rodzaje upadłości przedsiębiorstwa.
Kiedy nie ma podstaw, by uznać zadłużonego przedsiębiorcę za wiarygodnego, zazwyczaj dokonywana jest upadłość likwidacyjna. W jej toku dochodzi do przejęcia i zabezpieczenia majątku przez syndyka. Następnie dokonywana jest sprzedaż majątku dłużnika, w wyniku której uzyskuje się pieniądze pozwalające na możliwie największą spłatę roszczeń wierzycieli.
Jeśli istnieje taka możliwość, działalność przedsiębiorstwa jest kontynuowana, a upadłość polega na zawarciu odpowiedniego układu. Może on polegać między innymi na odroczeniu terminy wykonania spłat, rozłożeniu płatności na raty, konwersję wierzytelności, zmniejszeniu sumy długów itd. Ważnym elementem takiego postępowania jest restrukturyzacja przedsiębiorstwa.
Aby rozpocząć postępowanie upadłościowe, konieczne jest złożenie wniosku do odpowiedniego sądu rejonowego i uiszczenie związanej z tym opłaty w wysokości 1000 złotych. Wniosek taki może też złożyć wierzyciel przedsiębiorstwa, z tym że musi być to połączone ze stosownym wnioskiem o zabezpieczenie majątku.
Upadłości przedsiębiorstwa nie należy mylić z upadłością konsumencką, która została wprowadzona do polskiego prawa 31 grudnia 2009 roku i dotyczy osób fizycznych. Warto natomiast dodać, iż od 2016 roku istnieje możliwość zgłaszania wniosku o upadłość konsumencką przez wierzyciela byłego przedsiębiorcy, jeśli tylko od dnia zaprzestania działalności nie minęło więcej niż rok czasu.
