Notarialne akty poświadczenia dziedziczenia nie pozostają poza kontrolą sądów powszechnych. Nawet gdyby doszło do nadużyć w ich wydaniu istnieją stosowne procedury mające unieważnić wadliwy akt. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje i wymienia przypadki, kiedy należy uchylić zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, sporządzony w kancelarii notarialnej.
Sąd spadku uchyla zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia w przypadkach wad formalnych tj. jeżeli w odniesieniu do tego samego spadku zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. (art. 6691 § 1 k.p.c. § 1). A także w przypadku zarejestrowania dwóch lub więcej aktów poświadczenia dziedziczenia w odniesieniu do tego samego spadku, sąd spadku na wniosek zainteresowanego uchyla wszystkie akty poświadczenia dziedziczenia i wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 6691 § 2 k.p.c.).
Istnieje też kontrola merytoryczna, jeżeli okaże się, że istnieje dowód, że osoba, która uzyskała akt poświadczenia dziedziczenia, nie jest spadkobiercą lub że jej udział jest inny niż stwierdzony w zarejestrowanym akcie (art. 679 k.p.c.). Uchylenie aktu nastąpi także, jeżeli dziedziczenie nastąpiło na podstawie ustawy, a istniał testament, lub że został pominięty jeden ze spadkobierców. W rzadkich w praktyce sprawach unieważnia się spadek, jeżeli uznany za zmarłego uchyli postanowienie o uznaniu za zmarłego, będące podstawą postępowania spadkowego.
Wniosek o uchylenie można zgłosić w każdym czasie, szczególnie jeżeli zostało się pominiętym, lub zna się nowe okoliczności. Jednakże jeżeli wniosek taki składa uczestnik poprzedniego czy to postępowania spadkowego czy aktu notarialnego to obowiązuje go termin roczny od momentu uzyskania możliwości powołania się na nieznaną wcześniej okoliczność (np. znalezienie testamentu).
Jeżeli zachodzi kolizja między aktem a postanowieniem sądu to sąd spadku powiadomi notariusza i Krajową Radę Notarialną, którzy unieważnią akt w swoich rejestrach, na podstawie prawomocnego postawienia sądu.
Ustawa nie reguluje szczegółowo sytuacji w której akt zostanie sporządzony po 6 miesiącach od zgonu, gdy wtedy notariusz nie ma obowiązku wysłania aktu poświadczenia dziedziczenia do sądu spadku. Ten ostatni nie ma podstaw do zawiadomienia notariusza o tym, że wcześniej zostało już wydane postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku. Zdaje się zasadnym, aby rejent wysłał zawiadomienie o sporządzeniu aktu w oczekiwaniu na orzeczenie uchylające sądu.
Wsparcie merytoryczne: https://www.notariusz-wajda.pl/
