Notariusz to prawnik, powoływany przez Ministra Sprawiedliwości, który pełni funkcje zaufania publicznego. Jest on upoważniony do sporządzania aktów notarialnych i innych czynności notarialnych. Posługuje się on pieczęcią z wizerunkiem orła białego, a same akty notarialne mają charakter dokumentu urzędowego.
Na notariuszach ciąży duża odpowiedzialność, gdyż dokumenty, które przygotowują, wywołują określone skutki prawne dla podmiotów podpisujących akt notarialnych, jak i osób trzecich. Jego rolą jest stanie na straży legalności, zgodności zapisów dokumentów z prawem, a także dba on o bezpieczeństwo obrotu prawnego dokumentów. Za swoje działania ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, karną i cywilną.
Odpowiedzialność karna
Zgodnie z Prawem o notariacie, notariusz ma status funkcjonariusza publicznego i podlega on odpowiedzialności przewidzianej w kodeksie karnym dla tego typu funkcjonariuszy. Artykuł 266 kodeksu karnego mówi, że osoba, która ujawnia lub wykorzystuje informację, z którą zapoznała się w związku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Innym ważnym zapisem jest art. 231 §1 kodeksu karnego funkcjonariusz publiczny, który mówi, że przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, funkcjonariusz podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Paragraf drugi tego artykułu zaostrza karę w sytuacji, gdy czyn ten dokonany został w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej. Natomiast jeśli popełnienia powyższy czyn nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Odpowiedzialność cywilna
Zgodnie z Prawem o notariacie, notariusz odpowiada swoim majątkiem za naprawienie szkód wyrządzonych przez źle przeprowadzone czynności. Z tego powodu notariusz jest zobowiązany do zachowania szczególnej staranności przy dokonywaniu czynności i podlega on obowiązkowemu ubezpieczeniu. Notariusz może zwolnić się z odpowiedzialności, wykazując, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest skutkiem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności ani on sam, ani jego pracownicy i jest to jego jedyna linia obrona w przypadku procesu cywilnego. Dowody muszą być oczywiście rzeczowe i klarowne.
Odpowiedzialność dyscyplinarna
Notariusz odpowiada dyscyplinarnie za naruszenie obowiązków notariuszy (np. w przypadku zatrudnienia bez zgody rady izby notarialnej). Taką odpowiedzialność przejawia również w przypadku uchybieniu powadze lub godności zawodu. Chodzi tu przypadki publicznego nadużywania używek, kontakty towarzyskie z przestępcami czy reklamę usług w mediach. Wedle artykułu 51 Prawa o notariacie, dyscyplinarnie może on zostać ukarany upomnieniem, naganą, karną pieniężną lub pozbawienie prawa prowadzenia kancelarii. Należy pamiętać, że nie wyłącza to innych rodzajów odpowiedzialność.
